KONIE I KUCE            1. KONIE                                                 " Sporty " Skoki są najpopularniejszą dyscypliną sportów konnych Wymagania w stosunku do jeźdzca wzrastają na miarę podwyższenia klasy konkursu. Klasa "LL" to przeszkody do 80cm, klasa "L" to klasa lekka, "P" - pośrednia, "N" - normalna, "C" - ciężka, "CC" -bardzo ciężka. Zdolności skokowe, doświadczenie, zręczność, posłuszeństwo i szybkość konia to cechy bardzo ważne. Spośród jeźdzców, którzy uzyskali bezbłędny wynik wybierany jest ten z krótszym czasem przejazdu. "Ujeżdżenie to takie szkolenie konia, które doskonali jego ruchy i naturalną równowagę". Linda Richardson Celem szkolenia ujeżdżeniowego powinno być wychowanie konia w posłuszeństwie, zachowanie jego naturalnej elastyczności ruchów i utrzymanie go w stanie zadowolenia. Powinien zawsze sprawiać wrażenie, że ćwiczy z własnej woli, bez odrobiny przymusu. Delikatnie stosowane pomoce prowadzą do samoustawienia konia. Jeździec działa tylko tyle, ile jest to naprawdę konieczne... Szkolenie młodego konia rozpoczyna się z chwilą przeniesienia go z pastwiska do stajni treningowej. Zawody w ujeżdżeniu rozgrywane są na piaszczystym czworoboku o wymiarach 20 x 60 m. Czworobok jest ogrodzony płotkami a wybrane punkty są oznaczone literami. Jeździec wykonuje określony program, a jakość wykonania jest oceniana przez sędziów.                                                                                                               WKKW - Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego Składa się z trzech dyscyplin: ujeżdżenia, próby terenowej i skoków. Stopień trudności zawodów pełnych WKKW oznacza się przy pomocy gwiazdek od poziomu jednej do czterech. WKKW jest dyscypliną olimpijską Woltyżerka to ćwiczenia akrobatyczne wykonywane przez jeźdźca na koniu galopującym po kole. Od 1983 uznana przez Międzynarodową Federację Jeździectwa za dyscyplinę sportową. Od 1985 mistrzostwa Europy, od 1986 mistrzostwa świata. Woltyżerka jest doskonałym treningiem uzupełniającym dla każdego kto rozpoczyna naukę jazdy konnej oraz dla zaawansowanych jeźdźców wszystkich dyscyplin. W krajach zachodnich już od dawna  taki rodzaj gimnastyki uważany jest za nieodzowny element pomocniczy w drodze do sukcesu. Nawet wielcy mistrzowie skoków, ujeżdżenia i wkkw często ćwiczą woltyżerkę, poprawiając w ten sposób swój dosiad i równowagę na koniu.                                           " Pielęgnacjca " Pielęgnacja kopyt - czyli na czym koń stoi Ponieważ konie w naturze przebywały w poszukiwaniu pokarmu i wody codziennie wiele kilometrów to właśnie natura wyposażyła ich kończyny w kopyta. Otoczone twardą puszką rogową, jednak na tyle elastyczne, by jak dobry but maratończyka amortyzowały uderzenia i chroniły przed urazami wyższe partie, tak istotnego dla zwierzęcia uciekającego, aparatu ruchowego. Podczas pokonywania znacznych odległości róg był naturalnie ścierany a rumaki, czując kiedy kopyta są przesuszone lub zbyt wilgotne, szukały miejsc odpowiednich do przywrócenia stanu optymalnego tkanek kopyto budujacych. No cóz, udomowiliśmy konie i zostały im w najlepszym wypadku pastwiska, w tym gorszym spędzanie wielu godzin w boksie. Koń nie może ścierać naturalnie warstwy rogowej, stoi często na zanieczyszczonej moczem i kałem ściółce, będącej świetną pożywką dla wszelkiego rodzaju grzybów i bakterii, a jego aparat ruchowy wraz z kopytami ulega degradacji. Ponieważ mamy tu zajmować sie tematem pielęgnacji kopyt, pominiemy pozostałe sprawy i skupimy sie własnie na tym. KOPYTA POWINNY BYĆ ELASTYCZNE. Zabiegi higieniczne Po pierwsze BOKS POWINIEN BYC SUCHY I CZYSTY a koń powinien w nim spędzac jak najmniej czasu. Jeżeli jednak nie jestesmy w stanie tego wyegzekwować musimy tym staranniej i bardziej regularnie sami dbać o to by kopyta. Przed każdą jazdą i po niej kopyta dokładnie czyścimy i oglądamy czy nie ma jakichs niepokojących zmian. Najczęstszym problemem są zanieczyszczenia i przy rzadko sprzątanym boksie - zbyt mokry od moczu spód kopyta, co w konsekwencji prowadzi do wielu chorób i bardzo częstego, niestety, gnicia strzałek. Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć. W tym celu spód kopyta, po uprzednim oczyszczeniu i umyciu po jeżdzie, raz w tygodniu smarujemy dziegciem (dotyczy to koni, które dlugo stoją na mokrej sciółce). Szczególnie dokladnie potraktujmy rowki przystrzałkowe, ponieważ tam najczęściej gromadzą się zanieczyszczenia. Preparaty dziegciowe są ogólnodostępne w każdym sklepie jeździeckim. Zaopatrzmy się też w pędzelek - nim najwygodniej nakłada się preparat. O wierzch kopyta musimy zadbać inaczej - ponieważ od jazdy w zmiennych warunkach atmosferycznych, często na zapylonym podlożu jest najczęściej przesuszony, o czym świadczy biala obwódka poniżej koronki. Natłuszczać CZYSTY wierzch kopyta powinniśmy codziennie. Jeżeli kopyta są zdrowe i nie przemoczone - natłuszczamy również spód. Najbardziej przyswajalne są tłuszcze pochodzenia zwierzecego, czesto w preparatach wzbogacone o dodatki ziołowe - czytajmy więc skład i dobierajmy środki, które te składniki zawierają. Chociaż raz w tygodniu, kopyta trzeba oprócz wyczyszczenia kopystką i spłukania woda, dokładnie wyszorować szczotką ryżową i najlepiej szarym mydłem lub jego zamiennikiem. Jeżeli proces gnilny strzałki już zacząl postępować nie dziegciujemy tylko leczymy według diagnozy lekarza weterynarii. Co powinniśmy wiedzieć o rozczyszczaniu i korekcie kopyt Nalezą one do zabiegów pielęgnacyjnych, powinny byc wykonywane co 6 - 8 tygodni w zależności od szybkości przyrostu rogu. Zimą przyrost rogu jest szybszy, latem wolniejszy. To bardzo ważne, żeby nie doprowadzić do niekontrolowanego przerostu, ponieważ powoduje to zniekształcenia, pęknięcia i w konsekwencji zmiany zwyrodnieniowe kopyta. Rozczyszczanie i korekta powinna być przeprowadzana tylko przez wykwalifikowanego podkuwacza. Bardzo wiele koni zawdzięcza nieterminowemu lub nieprawidłowemu rozczyszczaniu i kuciu, pogłębianie się nieprawidłowej postawy kończyn, nie mówiąc o zagwożdżeniu czy zranieniach . Trzeba zasięgnąc opinii osób zaufanych a najlepiej profesjonalnie zajmujących się końmi i umawiać się z fachowym podkuwaczem. Kiedy prowadzi nas cały czas ten sam specjalista, w jego notatniku znajdują się informacje, które wyeliminują błędy kucia czy nawet leczenia, zwłaszcza kiedy koń wymaga kucia ortopedycznego, nie ma również zagrożenia przegapienia terminu kolejnego rozczyszczania. I tutaj dochodzimy do pytania: Kuć czy nie kuć? Jeżeli tylko nie trzeba to NIE KUĆ, jednak w większości przypadków użytkowania konia NIE DA SIĘ PODKUCIA UNIKNĄĆ. Dlaczego nie kuć? Bo tak to sobie wymyśliła natura. Ale w naturze nie występują tak często: twarde podłoże, nie mówiąc o brukowanych czy asfaltowych drogach, gdzie konie mogą zniszczyć sobie kopyta, podbić się, w naturze koń nie nosi dodatkowego cieżaru jeźdzca, nie ciągnie za soba wozu, nie musi tak często skakać trudnych przeszkód etc. Właśnie w przypadku eksploatacji w warunkach twardego podłoża czy sportu konie powinniśmy podkuwać. Czym bardziej koń rasowy (a właściwie przerasowiony) tym słabsza puszka kopytowa. U koni stojących bliżej ras prymitywnych - problemy z kopytami zdarzają się rzadziej. Zupełnie odmiennymi przypadkami są konie podkuwane ortopedycznie, ze wzgledu na wady postawy. W takich przypadkach, aby nie powodować dalszych spustoszeń czy np. cofać skutki kontuzji PODKUWANIE ORTOPEDYCZNE jest konieczne. Po prostu jako element leczenia. Ale to już temat na zupełnie oddzielny artykuł.                                          " Zdrowie konia " Zdrowotne zabiegi profilaktyczne Jeżeli jesteśmy szczęśliwymi posiadaczami lub dzierżawcami zwierzęcia nieparzystokopytnego powinniśmy poznać podstawy profilaktyki zdrowotnej dla naszego konia. Jeżeli jeszcze nie mamy, załóżmy mu książeczkę zdrowia, gdzie my i nasz lekarz weterynarii będzie umieszczał daty i opisy zabiegów, czy ewentualnych chorób. Prowadzenie dokładnych zapisków zapobiegnie przegapieniu np. terminu szczepienia czy ułatwi diagnozowanie i leczenie. Do podstawowych zabiegów należą odrobaczanie i szczepienia, przeprowadzamy je ZAWSZE W POROZUMIENIU Z LEKARZEM WETERYNARII. Porad dlaczego i kiedy udzieliła nam dr Anna Smelczyńsk Odrobaczanie Nie ma sposobu, aby w przewodzie pokarmowym konia, nawet regularnie odrobaczanego, nie znaleźć chociażby śladowej ilości pasożytów. Dlaczego? Ponieważ często nie znamy pochodzenia pokarmu, którym koń się żywi, koń styka się podczas wyjazdów z innymi zwierzętami, na pastwisku. Oczywiście można zminimalizować możliwości dostępu pasożytów przez kontrolę pokarmu, czystość w miejscach, gdzie koń przebywa, jednak nie wyeliminować zupełnie. Aby zapewnić więc zwierzęciu zdrowie i kondycję należy je regularnie odrobaczać. Producenci preparatów zalecają odrobaczanie co dwa miesiące, jednak dr Anna Smelczyńska uważa, że regularne podawanie środków co 3 miesiące, dobierając preparaty o odpowiednim działaniu zależnie od pory roku jest optymalne. Dlaczego nie podajemy cały czas tego samego środka? Ponieważ mają one bardzo różne spectrum działania, dostosowane do zwalczania różnych pasożytów w różnych stadiach rozwojowych. Dodatkowo trwające cały czas badania nad nowymi farmaceutykami pozwalają na stworzenie nowych preparatów, pamiętajmy, że organizmy potrafią się po jakimś czasie na pewne składniki uodparniać. Podsumowując, odrobaczenie przeprowadzamy co 3 miesiące, ze względu na występowanie i cykle rozwojowe pasożytów w okresie późnej jesieni i zimy stosujemy preparaty o szerokim spektrum działania, na przełomie wiosny i lata oraz wczesną jesienią o węższym zakresie. Apteczka koniarza Chociaż zdecydowaną większość zabiegów leczniczych powinien przeprowadzać lekarz weterynarii, drobne lub należące do tzw. pierwszej pomocy musimy umieć wykonać sami lub chociaż posiadać preparaty, aby mógł nam pomóc obecny na miejscu ktoś doświadczony. O porady, co powinno znaleźć się w naszej apteczce poprosiliśmy również lek. weterynarii Annę Smelczyńską. Podstawowy zestaw pierwszej pomocy: woda utleniona - do pierwszego oczyszczania rany jodyna - po oczyszczeniu, stosowana przy nieskomplikowanych i niezbyt głębokich zranieniach aluspray - podobna funkcja mydło chirurgiczne Manusal - zwykle stosowane do mycia rąk przed zabiegiem, jest również bezpieczne do oczyszczania rany - namydlamy całą okolicę i spłukujemy wodą bieżącą. Ponieważ ma działanie grzybo, bakterio oraz wirusobójcze jest przydatne w leczeniu grudy. gencjana - stosujemy np. przy otarciach, ale w miejscach, które się nie zginają. Lepiej nie stosować przed wizytą lekarską, ponieważ intensywna barwa może przeszkadzać w diagnozowaniu. rivanol - stosowany jako kompresy przy większych zranieniach przed wizytą lekarza. Jeszcze raz podkreślamy, że przy poważniejszych wydarzeniach koniecznie trzeba wezwać zaufanego lekarza weterynarii - jeżeli nie ma nam kto go polecić, trzeba znaleźć go pośród polecanych na stronie Polskiego Związku Jeździeckiego (www.pzj.pl). Środki opatrunkowe Gaziki jałowe Gaziki nie jałowe Wata bawełniana (półmetrowa i metrowa) Lignina w rolce lub w płatach Bandaże - elastyczny i dziany Najbezpieczniejszy dla mniej doświadczonych będzie bandaż flexus samotrzymający Opatrunki kombinowane z waty i gazy do przysłonienia rany są miękkie i sprężyste (bandaż nie powinien stykać się bezpośrednio ze skórą konia) Istnieją również gotowe opatrunki dla koni w rolkach, jeżeli ich nie posiadamy sporządzić je można używając do tego gazy - w zależności od potrzeb pół lub metrowej a wkładając w nią dwie warstwy waty, drugą warstwę prostopadle do pierwszej i przykrywając kolejną warstwą gazy szczelnie na kołderkę, jak w gotowych opatrunkach.   Dziegieć - do wysuszania i odkażania strzałek Żel do strzałek - podobne działanie do dziegciu Easy but - but do leczenia kopyt, ułatwia trwałe założenie opatrunku na kopyto, jednocześnie umożliwiając koniowi normalne korzystanie np. z pastwiska, przydatny również, jeśli koń zgubił podkowę, a podkuwacz ma pojawić się np. za kilka dni. Dla jeźdźca przydatne oprócz niektórych środków ogólnych, wymienionych wcześniej mogą być jeszcze plaster z opatrunkiem i bezopatrunkowy w rolce.   Podstawowe szczepienia Szczepienia obowiązkowe Przeciwko grypie i tężcowi - pierwszą dawką podawaną koniom nie szczepionym lub takim, o których nie wiemy czy były szczepione jest tzw. dawka bazowa - przeciwko grypie i tężcowi, drugą dawkę podajemy pomiędzy 21 a 90 dniem od szczepienia bazowego, a trzecią kończącą cykl najpóźniej 6 miesięcy od pierwszego. Szczepienie kontynuujemy do końca życia co pół roku - na przemian grypa z herpeswirusami (zapobiega chorobom górnych dróg oddechowych) raz z tężcem. Jest to bardzo ważne szczepienie obowiązkowe, ponieważ grypa może prowadzić do poważnych powikłań, natomiast tężec jest dla konia chorobą śmiertelną. Szczepienia nieobowiązkowe Przeciwko wściekliźnie raz na dwa lata, zwłaszcza jeżeli nasz koń korzysta z pastwisk lub wyjeżdża na wakacje. Coraz częściej stosuje się też szczepionki przeciwko grzybicy (gruda, wypryski, grzybice), zawierające wyciągi z najczęściej atakujących skórę grzybów oraz składniki immostymulujące, pobudzające odporność organizmu w czasie występowania epidemii schorzeń skóry (np. grudy) w danej stajni. Szczepienie takie powtarza się co roku. Szczepienie klaczy źrebnych przeciwko zakaźnemu ronieniu.                             Budowa ciała 1. potylica 2. grzywa 3. kląb 4. grzbiet 5. krzyż 6. nasada ogona 7. ogon 8. podudzie 9. staw skokowy 10. nadpęcie tylne 11. staw pęcinowy 12. pęcina 13. kasztan 14. puzdro lub wymię 15. zad 16. mostek 17. kopyto 18. koronka 19. nadpęcie przednie 20. staw nadgarstkowy 21. pierś 22. łopatka 23. szyja 24. ganasz 25. broda 26. nozdrze 27. grzywka Maści   Zmienność maści koni jest uwarunkowana genetycznie i zależy od wzajemnego ułożenia 39 genów , co powoduje ogromną rozmaitość umaszczenia koni. Maści dzieli się na dwie grupy: podstawowe-czyste i złożone Podstawowe-czyste Maść biała Włosy tułowia, kończyn, grzywy i ogona są wyłącznie białe. Skóra jest pigmentowana, cielista. Róg kopyt zawsze jest jasny. Tak umaszczone konie wystepują bardzo rzadko. Odmianą maści białej jest postać albinotyczna. W skórze, włosach, i tęczówce oka nie występuje pigment. Źrebięta rodzą się białe Maść gniada Na tułowiu, głowie i szyi występuje maść brunatna, na kończynach aż po stawy skokowe i nadgarstkowe - czarna, grzywa i ogon też czarny. Wyróżniamy kilka rodzajów maści gniadej: maść gniada z konopiastą grzywą, maść karogniada, maść jasnogniada, maść złotogniada, maść dzikogniada. Maść izabelowata Izabelowata własciwa, izabelowata zwykła Odcienie: jasna, złota, ciemno izabelowata Maść siwa Całe ciało konia pokrywają włosy biale do ciemnoszarych, skóra konia jest ciemna.   Maść buława Jest to sierść brazowa z odcieniem żółtawym albo popielatym lub żółtawopłowa. Grzywa i ogon sa ciemne lub całkiem czarne. Na grzbiecie wystepuje ciemna pręga. Kończyny są ciemne z przewagą włosów czarnych. Na nadgarstkach i podbarczach moga występować ciemne poprzeczne prążki. Jest to cecha charakterystyczna dla ras prymitywnych. Odcienie: 1. ciemnobułana - sierść ciemnozółtopłowa bez połysku 2. jasnobułana - sierść jasnożółtawa, niekiedy z połyskiem. Maść kasztanowata Charakteryzuje się sierścią żółtawą, rudą, aż do brunatnej. Grzywa i ogon tej samej lub nieco jaśniejszej barwy. Maść ta dawniej była zwana cisawą. Maść kara Jest to sierść czarna na całym tułowiu i kończynach. Grzywa i ogon również czarne. Maści złożone Maść srokata Umaszczenie jest łaciate, obok plam jednej z maści podstawowych wystepują plamy biale. Maść dereszowata zwana też mroziatą - włosy maści ciemnej pomieszane sa równomiernie z włosami białymi, koń wyglada jak oszroniony.   Maść tarantowata Ciało konia pokryte jest regularnymi okrągłymi plamami innej maści - najcześciej są to ciemne plamki na białej sierści.   Rasy Konie możemy podzielić na kilka podstawowych grup: 1. Konie gorącokrwiste orientalne. Wywodzą się od tarpana. a) konie iranskie b) konie czystej krwi arabskiej i z krwią arabską c) konie pełnej krwi arabskiej i z krwia tej rasy 2. Konie mongolskie, wywodzące się od konia Przewalskiego 3. Konie zimnokrwiste 4. Konie ras pólnocnych, popularnie nazywane "pony" 5. Konie małe górskie i lesne Na świecie istnieje ponad 150 ras koni. Za rasę podstawową uznawany jest koń arabski. Wszystkie inne konie wywodzą się od konia hiszpańskiego, pełnej krwi angielskiej lub berberyjskiego. Konie pełnej krwi angielskiej, zwane folblutami są dosyć starą rasą, wyhodowaną w Wielkiej Brytanii na fali zainteresowania wyścigami konnymi w XVII w. Najbardziej charakterystyczną cechą koni pełnej krwi angielskiej jest ich ogromna szybkość, zwłaszcza na krótkich dystansach. Są to konie wysokie (od 160 do 170 cm w kłebie). Ich ruchy sa szybkie, posuwiste, swobodne, z długimi "zamaszystymi" krokami, znamionujące dużą siłę. Mogą mieć dowolną maść, chociaż dominuje gniada, skarogniada i kasztanowa. Standardbred, czyli kłusak amerykański, jest ścisle związany z końmi pełnej krwi angielskiej. Kłusak amerykański jest niższy niż koń pełnej krwi angielskiej, mierzy w kłebie od 14 do 16 dloni, za to ma dłuższą kłodę. Jest zazwyczaj maści karej, gniadej, skarogniadej lub kasztanowatej. Konie andaluzyjskie to czysta, stara rasa hiszpańska, wysoko ceniona. Andaluzyjczyk to zwarty koń średniej wielkości, ma od 155 do 160 cm w klebie. Najczęstsza maść to siwa, ale także gniada, izabelowata i kara. Dzięki harmonijnej budowie, ognistemu (choc zrównoważonemu) charakterowi i zdolności do nauki rasa ta szczególnie ceniona jest w wyższej szkole jazdy. Koń trakeński to niezwykle udana niemiecka rasa ciepłokrwista. Wywodzi sie ona z Prus Wschodnich, od lokalnych prymitywnych koni - mierzynów z domieszką najlepszej jakości krwi pełnej angielskiej i czystej arabskiej. Koń trakeński jest dużym koniem, mierzącym od 162 do 172 cm. Może mieć dowolną jednolitą maść.Znakomicie wypada w ujeżdżaniu. Ceniony jest za wspaniały charakter. Jest to koń ogromnie inteligentny, ciekawy, uważny, a przy tym zrównoważony i poddający się woli jeźdzca. Bardzo ambitny i pracowity. Koń polski Jest to koń o wzroście średnio 13,1 dłoni oraz o maści bułanej lub myszatej z pręga na grzbiecie i poprzecznym pręgowaniem na przedramieniu i udach. Konik polski ma wiele pierwotnych cech. Prawdopodobnie jest bezpośrednim potomkiem dzikiego konia tarpana. Użyto go do rozpoczęcia hodowli licznych, lokalnych polskich ras, z których większość już wymarła. Konie te maja bardzo dobry charakter, są silne i nie potrzebują dużo pożywienia, dzięki czemu stały się popularne na wsi, a także jako kuce dla dzieci.                                                                                                   " Literatura " KONIE I KUCE najnowszy na polskim rynku poradnik encyklopedyczny dla początkujących oraz doświadczonych miłośników koni. Książka ta opisuje anatomię, hodowlę, rasy, sposoby pielęgnacji oraz choroby. Prezentacja instytucji i organizacji zajmujących się końmi i kucami, przepisów prawnych i ubezpieczeniowych. Słowniczek wyjaśnia używane w jeździectwie terminy, specjalistyczne oraz przyjęte zwyczajowo. Współtwórcami są najwybitniejsi polscy specjaliści. To nie tylko kompendium wiedzy na temat koni i kuców, ale również przepiękny album z prawie 500 fotografiami i rysunkami. Dostępny w naszym sklepie - Cena 89 zł. CZŁOWIEK, KTÓRY SŁUCHA KONI Autor: Monty Roberts Monty Roberts ur. w Kalifornii, całe życie poświęcił pracy z końmi i osiągnął bezprecedensową umiejętność porozumiewania się językiem ciała ze zwierzętami. Opowieść o tym, jak słuchać koni i rozumieć ludzi. EKWIPUNEK JEŹDZIECKI Autorzy: Christiane Gohl, Hildegard Tollkotter Praktyczne pomysły dla miłośników jeździectwa o skromnych zasobach finansowych. Sposoby na wykonanie mniejszych i większych drobiazgów takich jak rękawice z kciukiem i małym palcem, zamszowe getry, czy wieszak na ogłowie wykonany z puszki po konserwach. PSYCHOPEDAGOGICZNE ASPEKTY HIPOTERAPII DZIECI I MŁODZIEŻY NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE pod red. Anny Strumińskiej O hipoterapii jako naturalnej metodzie rehabilitacji na czym polega jej fenomen, dlaczego rozwija się ona tak dynamicznie, zjednując sobie coraz więcej zwolenników nie tylko wśród rodziców dzieci niepełnosprawnych ale i wśród specjalistów zajmujących się osobami niepełnosprawnymi. KONIE Autor: Elwyn Hartley Edwards Ilustrowany przewodnik obejmujący ponad 100 ras z całego świata KONIE I ŹREBIĘTA Wszystko co o koniu powinien wiedzieć początkujący jeździec Autor: Dorota Modlińska Książka ta zawiera niezbędne informacje i odpowiedzi na wiele pytań dla początkujących jeźdźców i hodowców koni. METODA NÉMETHY czyli nowoczesna technika doskonalenia konia skoczka i jego jeźdźca Autor: Bertalan de Némethy Książka oparta na wieloletnich doświadczeniach autora jest niewątpliwie najlepszą w swoim rodzaju. Ujeżdżenie i ćwiczenia gimnastyczno - skokowe stosuje i praktykuje dziś wielu jeźdźców międzynarodowej klasy, np. Nelson Pessoa i jego syn Rodrigo. Książka ta powinna być udostepniona jeźdźcom polskim i stać się kamieniem węgielnym do odrodzenia Jeździectwa Polskiego. MOJE HOBBY - JAZDA KONNA Poradnik dla dzieci Autor: Margaret Hampe, Elke Stickeler Książka przeznaczona dla młodych adeptów jeździectwa. Zawiera przystępnie i kolorowo podane podstawy i zasady jazdy konnej, bezpiecznego obchodzenia się z koniem, zachowania się w stajni i na ujeżdżalni. Jeździeckie ABC. PORADNIK JEŹDZIECKI MÓJ KOŃ Wydawnictwo Delta Składa się z trzech części: I Mój pierwszy koń II Pielęgnacja i utrzymanie kuców i koni III Pokazy IV Skoki Dwa pierwsze rozdziały zawierają naprawdę dużą porcję wiedzy podanej w sposób przystępny dla osób dorosłych i dzieci, które chcą uczyć się bądź doskonalić jazdę konną, porady dotyczące wyboru konia, pielęgnacji, podstaw opieki weterynaryjnej oraz jak powinno wyglądać otoczenie, w którym koń przebywa. Część trzecia i czwarta zawiera sporo wiadomości przydatnych podczas przygotowań do pierwszych startów w zawodach, o podróżach, zabiegach upiększających. Książka zaopatrzona w czytelne rysunki i jednocześnie naprawdę istotne informacje nawet dla osób, które z jeździectwem rekreacyjnym miały do czynienia, ale swoją wiedzę chcą pogłębić. POLECAMY! PORADNIK JEŹDZIECKI Umieć obchodzić się z koniem i mocno siedzieć w siodle Autor: Monika von Tettenborn W poradniku opisano: zachowanie i ''mowę'' koni, naukę jazdy konnej, wyposażenie niezbędne dla konia i jeźdźca, podstawy jeździectwa (pomoce, nauka jazdy, pierwsze skoki), radość z jazdy konnej, zawody jeździeckie. PRAKTYCZNY PODRĘCZNIK JAZDY KONNEJ Autorzy: Debby Sly, Kit Houghton Tytuł tej książki powinien brzmieć "Encyklopedia jeźdźca" lub "Biblia jeździectwa". W sposób obszerny omawia sporty konne i naukę jazdy - od poczatków i podstaw do startu w zawodach. Książka zawiera szczegółowe opisy wszystkich dyscyplin jeździeckich, zarówno indywidualnych, jak i zespołowych oraz ponad 500 wspaniałych zdjęć i ilustracji. RASY KONI Autor: Martin Haller Pięknie wydana, bogato ilustrowana zdjęciami pozycja, zawiera obszerne informacje o rasie - jej pokroju, historii i pochodzeniu.                                                           " Słowniczek "    A Anglezowanie - unoszenie się w takt ruchów konia podczas jazdy w kłusie. Angloarab - rasa gorącokrwistych koni, powstałych ze skrzyżowania arabów i koni pełnej krwi angielskiej. Łączą w sobie najlepsze cechy obu najszlachetniejszych gatunków: szybkość i siłę konia pełnej krwi angielskiej oraz twardość, wytrzymałość, urodę, lepsze wykorzystanie paszy i łagodniejszy charakter koni czystej krwi arabskiej. Anglonormandzki koń - francuski wierzchowiec. Jest silnej budowy i posiada niezwykle dobry charakter. Używany we wszystkich formach jeździectwa. Appaloosa - jedna z ras koni wystepujących w USA. Arab - ( koń czystej krwi arabskiej ) - rasa gorącokrwistych, szlachetnych koni, wyhodowanych na Pólwyspie Arabskim juz 600 - 700 lat temu; są niskiego wzrostu ( 150 - 155 cm ). Araby charakteryzują się gorącym temperamentem, wytrzymałością i świetnym wykorzystaniem paszy. Dożywaja do 40 lat. Biegają wolniej od koni pelnej krwi angielskiej, ale na dużych dystansach są znacznie wytrzymalsze. Koni czystej krwi arabskiej często używa się do uszlachetniania innych ras. Polska hodowla jest ceniona w świecie i może poszczycić się wieloma sukcesami. Ardeński koń - rasa konia zimnokrwistego. Wywarł główny wpływ na formowanie się różnych ras koni pociągowych w Europie.   B Baskila - pozycja z podkurczonymi nogami, wyciągnięta szyja i pyskiem, którą przybiera koń podczas skoku przez przeszkodę. Berberyjski koń - wytrzymały i malo wymagający koń wierzchowy o bardzo starym rodowodzie. Wystepuje w Hiszpanii i pólnocnej Afryce. Biała maść - jedna z maści podstawowych jasnych. Białe konie mają biały ogon i grzywę, kopyta o jasnym rogu i cielistą skórę. Boks - miejsce przeznaczone w stajni dla danego konia. Wymiary min. 3 x 3 m. Drzwi muszą otwierać się na oścież w kierunku korytarza lub przesuwać się na szynach. Boks jest dla konia bardziej komfortowym rozwiązaniem niż stanowisko - stwarza lepsze warunki do odpoczynku, zwierzę nie jest uwiązane i czuje się swobodnie. Stajni boksowej wymagają konie sportowe. Bryczesy - specjalne spodnie przeznaczone do jazdy konnej. Nie posiadają cisnacych szwów, dzięki czemu chronią przed obtarciami. Pozwalają na swobodny i prawidłowy dosiad. Bulonski koń - rasa konia pociagowego. Słynny dzięki mieszkańcom Bolougne we Francji, którzy w dawniejszych czasach codziennie wyprawiali sie na tych koniach do Paryza (120 km), by sprzedawać świeże ryby. Konie bulońskie pracuja jeszcze dziś w przybrzeżnej strefie kanału La Manche. Bułana maść - jedno z umaszczeń podstawowych ciemnych Sierść konia bułanego jest złotawo-płowa, grzywa i ogon czarne, kończyny są ciemne. Może wystepować pręga wzdluż kregosłupa i prązkowanie na podudziach i przedramionach.   C Camargue ( koń z Camargue ) - jeden z niewielu żyjących obecnie na wolności koni. Nie pochodzi od konia domowego. Żyje w stadach ok. 40 sztuk, dożywa późnej starości. Cavaletti - drążki zaopatrzone na końcach w krzyżak, pozwalający na regulowanie wysokości. Ustawia się je w odleglości ok. 1,25 m. Zastosowanie jako trening konia i przygotowanie do skoków. Najczesciej przechodzi sie je w klusie. Chambon - urządzenie do lonżowania konia, pozwalające mu na duzą swobodę ruchów do przodu i w bok. Nie pozwala na zadzieranie głowy i uczy konia poruszać się z rozluźnioną i opuszczoną szyją. Chód - sposób poruszania się konia. Wystepują trzy naturalne chody: step, kłus i galop, oraz wiele sztucznych, m. in. kłus hiszpanski, chody cyrkowe. Chód boczny - ruch konia, w którym, z zachowaniem dotychczasowego rytmu, porusza się on jednocześnie do przodu i w bok. Do chodów bocznych zaliczamy: łopatke do wewnątrz, trawers, renwers, ustępowanie od łydki. Chrapka - biała plama znajdująca sie w pobliżu nozdrzy. Chrapy - końskie nozdrza. Ciąg - chód boczny, w którym koń porusza się do przodu i w bok, będąc zgiętym w kierunku ruchu. Cisawy koń - inne określenie konia maści kasztanowatej, często spotykane w literaturze. Clydesdale - angielska rasa potężnych, ciezkich koni pociagowych. Cwał - najszybszy chód konia, odmiana galopu. Koń przemieszcza w nim swój cieżar ku przodowi. W cwale wystepują 4 takty, prędkość wynosi nawet do 600 m/min. Czanki - dźwignia wchodząca w skład munsztuka. Od jej długści zależy siła oddziaływania ręki jeźdzca na pysk konia. Czaprak - miękka podkładka pod siodło z uchwytami do mocowania. Chroni grzbiet konia przed obtarciami i wchłania pot. Czapsy - ( sztylpy ) - cholewy zapinane z boku do obuwia na płaskim obcasie. Alternatywa dla długich butów. Czarna wodza - dwudzielny rzemień przyczepiony do popręgu i poprowadzony przez kółka wędzidłowe do ręki jeźdzca. Jest środkiem pomocniczym, nie pozwalajacym koniowi nadmiernie, samowolnie unosić glowę.   D Dereszowata maść - jedno z umaszczeń podstawowych ciemnych. Mieszanina włosów barwy ciemnej (przewaga) i bialej. Grzywa i ogon ciemne, z domieszką siwych włosów. Dojeżdżanie - drugi etap ujeżdżania konia, w którym głównym celem jest nastawienie młodego wierzchowca na pomoce. Drobienie - wysokie unoszenie kończyn w kłusie, spowodowane specyficzną cecha budowy niektórych koni - krótkim przedramieniem. Dropiata maść - jedna z maści złożonych. Na tle podstawowego umaszczenia białego znajdują się liczne ciemne plamki wielkości orzecha laskowego. E Eksterier - ogólny ksztalt konia ( jego budowa fizyczna ), czesto tworzony na drodze zabiegów hodowlanych. Ewolucje - ruchy wykonywane przez dobrze wytrenowane wierzchowce z klasycznych szkól jezdzieckich.   F Fiording - rasa kuca pochodząca z Norwegii. Nieduży konik maści bulanej z pręgą na grzbiecie i na brzegu grzywy. Zwierzę bardzo wytrzymałe. Folblut - popularne określenie konia pełnej krwi angielskiej. Wywodzi się od angielskich słów "full blood" - pełna krew. Forgurt - (podogonie) - cześć pomocnicza końskiego rzedu, zapobiegająca zsuwaniu się siodła do przodu.   G Galop - najszybszy chód konia - skokowy i trzytaktowy z fazą lotu. Prędkość ok. 15 km/godz w galopie roboczym, 36 km/godz w cwale. Ganasze - płaskie, półokrągłe kości czaszki konia stanowiące jak gdyby policzki jego pyska. Gniada maść - jedno z umaszczeń podstawowych ciemnych. Sierść jest brunatna, tylko nogi aż po stawy nadgarstkowe oraz włosy grzywy i ogona są czarne. Gruda - stan zapalny skóry w okolicy stawu pęcinowego i pęciny, spowodowany m. in. brakiem czystości, pracą na podmokłym terenie lub odmrożeniem. Objawy: obrzmiała, wilgotna, łuszcząca się skóra, wystepują pecherzyki z płynem. Grypa ( influeza ) - choroba koni przenoszona droga kropelkowa. Koń chory na grypę kaszle, ma podwyższoną temperaturę i wycieki z nosa. Influezę leczy sie antybiotykami, a także szczepi sie konie nawet dwa razy do roku. Gwiazdka - Biala lub biala nakrapiana plama na głowie konia maści ciemnej, umieszczona miedzy oczami. Gymkhana - konkurencja powstala w Indiach jako forma rozrywki dla żolnierzy kawalerii. Dziś popularna zabawa wśród dzieci i mlodzieży o różnym stopniu umiejętności jeździeckich.   H Hacamore - bezwędzidłowa uzda działająca poprzez dźwignie na nos konia. Nadaje się dla koni nie przyjmujacych wędzidła, szczególnie do skoków. Hacele - wkręcane w kopyto podczas zimy, zapobiegają ślizganiu się konia na podlożu. Hipoterapia - leczenie róznych schorzeń za pomocą jazdy konnej i kontaktu chorego z koniem. Hucul - rasa konika górskiego. Dawniej używana jako juczna, obecnie jako wierzchowa lub pociągowa. Konik maly, ale bardzo wytrzymaly. Hubertus - tradycyjna gonitwa myśliwska. Polega na złapaniu od lewej strony lisiej skóry, przyczepionej do ramienia "lisa" - doświadczonego jeźdzca.   I Influeza - inna nazwa grypy (patrz grypa). Inochód (told) - chód podobny do kłusa, z tym że nogi nie są stawiane po przekątnej, lecz w nastepującej kolejności: najpierw prawa przednia i prawa tylna, potem lewa przednia i lewa tylna. Chód bardzo wygodny dla jeźdzca, szczególne predyspozycje do tego rodzaju chodu mają kuce islandzkie. Izabelowata masc - jedno z umaszczeń podstawowych ciemnych. Jasno-zóltawa siersc, cielista skóra, grzywa i ogon jasna lub biala, czesto jasny róg kopytowy.   J Jakość - stopień uszlachetniania ras i typów, poprzez dolew krwi arabskiej i angielskiej. Jazda spacerowa - spokojna jazda konna w terenie. Jazda westernowa - styl jazdy rozwinięty w Ameryce Północnej i Południowej.   K Kantar - zespól rzemieni na glowie konia, który pozwala przywiazać go lub prowadzić bez użycia uzdy z wędzidlem. Kara maść - umaszczenie podstawowe ciemne. Sierść, grzywa i ogon są czarne. Kasztanowata maść - umaszczenie podstawowe ciemne. Sierść jest ruda, zlotawo-ruda albo brunatno-ruda, grzywa i ogon w tym samym kolorze lub jaśniejsze. Mogą wystepować domieszki siwych włosów. Kawecan - uzda do lonzowania konia, bezwędzidłowa, zaopatrzona w metalowe obejmy z zawiasami na nosie konia, poprzez które dzialamy na jego nos, hamujac go. Kenter - wolniejszy, trzytaktowy galop (nie cwał). Kłąb - najwyższy punkt grzbietu konia u podstawy szyi, na którym opiera sie siodło. Kłus - chód dwutaktowy, w którym przekątna para nóg wykonuje ruch i jednocześnie opiera się na podlożu. Średnia szybkość kłusa pośredniego to ok. 15 km/h. Kolka - zespól objawów chorobowych w jamie brzusznej konia, spowodowany zbyt obfitym żywieniem paszami tresciwymi, podawaniem zepsutej paszy lub pasożytami przewodu pokarmowego. Konik polski - rasa kuca, powstała niemal bez ingerencji czlowieka. Małe, wytrzymałe, świetnie wykorzystujące pasze, z malymi wymaganiami koniki, przeważnie myszate lub bułane. Kontrgalop - galopowanie przez konia z przeciwnej nogi na żądanie jeźdzca. Kopystka - specjalny skrobak do czyszczenia podeszwy kopyta. Koronka - miejsce przejścia nogi konia w kopyto. Koziniec - wrodzona lub nabyta (np. przez przeforsowanie ścięgien zginaczy) wada budowy konia - napięstek wysunięty zbyt mocno do przodu. Krzyżowanie konia w galopie - koń galopuje np. przodem jak z nogi prawej przedniej, a tylem jak z lewej przedniej. Kuhajlany - jeden z rodów koni czystej krwi arabskiej. Mocne i jędrne, przeważnie maści gniadej, z głowami często o profilu prostym.   L Lipicany - rasa koni używana w slynnej Wiedeńskiej Szkole Jazdy i do ulepszania pogłowia koni w Jugoslawii, na Węgrzech i Słowacji oraz w Czechach. Dominującą rolę w jej wytworzeniu odegrała czysta krew arabska. Lonża - linka, na której opędza się konia wokól siebie, dlugosci około 15 m, zaopatrzona na jednym końcu w karabinczyk, a na drugim w pętlę na rekę.   Ł Łęk - przedni lub tylny - część siodła wyniesiona nad grzbietem konia, usztywniona na stelażu. Łysina - szeroka lub wąska - biały pas ciągnący się od końskiego czoła do nosa.   M Małopolski koń - rasa koni ciepłokrwistych hodowanych w Małopolsce, niegdyś wszechstronnie użytkowych, teraz przekształconych w konie wierzchowe. Dobrze wykorzystują paszę i są przydatne w sporcie jeździeckim. Maść (umaszczenie) - barwa konia. Maści dzielimy na podstawowe jasne ( biala, siwa ), podstawowe ciemne (gniada, kara, bułana, myszata, dereszowata, wilczo-bura, kasztanowata, izabelowata) i zlożone (dropiata, tarantowata, srokata). Mesz - ciepły pokarm dla konia. Składa się z parowanego owsa, rozgotowanego na kleik siemienia lnianego i otrąb pszennych. Wysokoodżywczy i dobrze wplywa na trawienie. Mięśnioochwat (choroba świąteczna) - choroba wewnętrzna, na którą koń zapada, gdy po długim czasie obfitego karmienia i bardzo małej dawki ruchu, po przerwie zostanie od razu zaprzęgnięty do normalnej pracy. Konieczna jest pomoc lekarza weterynarii, gdyż przypadłość ta bardzo wycieńcza konia i może doprowadzić do jego śmierci. Morzysko (kolka) - zespół objawów chorobowych w jamie brzusznej konia, spowodowany: zbyt obfitym żywieniem paszami tresciwymi, podawaniem zepsutej paszy, pasożytami przewodu pokarmowego. Munighi - jeden z rodów koni czystej krwi arabskiej. Araby rozpowszechnione w pólnocnej części Półwyspu Arabskiego, sylwetka przypominające folbluty, przeważnie maści kasztanowatej, dobrze biegaja po torach. Munsztuk - ostre kiełzno, stosowane razem z wędzidłem. Działa poprzez dźwignie z łańcuszkiem na szczęke konia. Bardziej precyzyjne od samego wędzidła, jednak wymaga większych umiejętnosci jeździeckich. Obowiązkowe w wyższych konkursach ujeżdżania. Myszata maść - jedno z umaszczeń podstawowych ciemnych. Popielata sierść, czarne ogon i grzywa. Mogą występować pręgi wzdluż grzbietu.   N Nachrapniki - układ rzemieni w ogłowiu zapobiegąjacy otwieraniu przez konia pyska i przerzucaniu wędzidła na zęby lub pod język (np. nachrapnik hanowerski, angielski). Nadpęcie - cześć nogi konia (z przodu śródręcze, z tylu śródstopie) pomiędzy pęcina a nadgarstkiem (przód) lub stawem skokowym (tył). Nagwożdżenie - uraz podeszwy kopyta spowodowany przebiciem jej przez ostry przedmiot. Napierśnik - element zapobiegający zsuwaniu się siodla do tylu. Może być poziomy lub w ksztalcie litery V. Napięstek - staw (potocznie, aczkolwiek nieprawidłowo zwany kolanem) łączący przedramię z nadpęciem. Pełni funkcję podtrzymującą, prostującą i zginającą.   O Ogier - niekastrowany ,dojrzaly samiec konia. Ogierek - Niekastrowany samiec konia w wieku do 2,5 lat. Okrajki - dwa skrajne sieczne zęby. Mleczne utrzymują się do kolo 6-9 miesiąca życia, stałe wyrastają u koni około 4 letnich.   P Podkuwacz - osoba zajmująca się kopytami konia (korygująca krztałt kopyta i zakładająca podkowy) Pokrój (Eksterier) - budowa koni z uwzg. proporcji poszczególnych elementów. Pomoce - sygnały za pomocą których jeździec odziaływuje na konia. Do pomocy naturalnych należą: łydki, wodze, dosiad, głos. Do sztucznych natomiast: palcat i ostrogi Półparada - manewr polegający na nieznacznym wstrzymaniu konia w celu zwrócenia jego uwagi. Półsiad - dosiad jeźdzca podczas skoku (odciaża grzbiet konia, pochyleniem się do przodu) oraz jazdy w terenie w celu ułatwienia konikowi galopu. Prawa wodza - wodza z prawej strony konia. Jazda na prawą wodzę oznacz jazdę zgonie z ruchem wskazówek zegara. Prezentacja - wygląd i sposób zaprezentowania się koni i jeźdzca. Przejście - zmiana chodu. Pelham - rodzaj jednocześciowego kiełzna. Działa łagodniej niz munsztuk lecz silniej niż wędzidło. Podjeżdżanie - szkolenie wstepne konia. Przeganaszowanie - koń unika kontroli ręki jeźdzca, chowając się za wedzidło, czyli nadmiernie zbliżając pysk do klatki piersiowej.   R Rasa Czysta - dowolna rasa hodowana w czystości krwi. Rodowód - uporządkowany spis przodków. Rząd jeździecki - sprzęt potrzebny do osiodłania konia. Rozczyszczanie (werkowanie) - czyszczenie i przycinanie kopyt końskich. S Skaza - stały znak na skórze powstały wyniku zranienia ,choroby lub blizny po operacji. Steeple-Chase - konny wyścig z przeszkodami. Strychowanie - uderzenie kopytem jedej nogi o wewnętrzną powieszchnię drugiej, spowodowane wadą pokroju.   T Twardówka - biała wewnętrzna błona otaczająca gałkę oczną.   U Ujeżdżalnia - ogrodzona hala do jazdy. Ujeżdżenie - dyscyplina jeździecka.   W Wałach - wykastrowany samiec konia. Wykrok - ruch nogi konia w przód. Węzidło - kiełzno Wytok - pomocnicza część rządu końskiego składająca się z rzemienia piersiowego zakończonego dwoma pierścieniami oraz rzemienia szyjnego.   Z Zajeżdżanie - pierwsza jazda na nie ujeżdżonym koniu. Zaplatanie nóg - wada chodu polegająca na krzyżowaniu nóg przy każdym kroku. Zimnokrwisty - określenie rasy europejskich koni cieżkich , pochodzacych od prehistorycznego konia leśnego. Zebranie - skrócenie wykroku konia bez zakłócania jego rytmu.   Ź Źrebak - młody koń do ukończenia pół roku.   Galeria Koni : Zapobieganie kontuzjom oraz pierwsza pomoc przy kontuzjach przy wzmożonym treningu Po intensywnym treningu przede wszystkim należy chłodzić nogi konia zimną bieżącą wodą! Dodatkowo można stosować wcierki z żelów chłodzących dostępnych w sklepach, dobrze jeżeli są do stosowania na uszkodzoną skórę, ponieważ nie ma wtedy zagrożenia, że użyjemy preparatu nieodpowiedniego. Altacet (octan glinu) - do kompresów na stłuczenia, skręcenia, obrzęki, po ukąszeniach owadów, nawet przy zerwaniach ścięgien, stosowany pod warunkiem, że skóra nie została uszkodzona. Altacet rozpuszczamy w ciepłej wodzie, w proporcji podanej na opakowaniu, na kompresy będzie potrzebne około 2 litrów. Stosujemy po schłodzeniu. Żele chłodzące - niektóre można stosować na uszkodzoną skórę, niektóre nie. Działają przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, np. EPF - 10, Traumel w żelu. Stosujemy bezpośrednio po urazie lub np. profilaktycznie po intensywnym treningu, zawodach. Preparaty rozgrzewające - stosujemy zawsze po konsultacji z lekarzem, ponieważ użyte nieodpowiednio mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Do schorzeń przewlekłych Maść ichtiolowa - przy przewlekłych zakażonych obrzękach, ropniach, czyrakach, flegmonach. Podsumowując, jeśli nie jesteśmy pewni co zastosować na bolące i np. spuchnięte miejsce, zwłaszcza jeśli skóra została uszkodzona, czekając na lekarza obficie schładzamy je zimną wodą.